- κομιτατζήδες
- Αντάρτες που ανήκαν σε βουλγαρική επαναστατική οργάνωση, η οποία αποσκοπούσε στην κοινωνικοπολιτική μεταβολή του καθεστώτος της Μακεδονίας, κατά τα τελευταία χρόνια της τουρκικής κατοχής στην περιοχή.
Η δραστηριότητα των κ. συμπίπτει χρονικά με την ίδρυση του Βουλγαρικού Κομιτάτου. Με την ονομασία αυτή εμφανίστηκαν δύο βουλγαρικές οργανώσεις, που επεδίωκαν τον εκβουλγαρισμό ολόκληρης της Μακεδονίας.
Οι αξιώσεις των Βουλγάρων για τη Μακεδονία εκδηλώθηκαν το 1872, όταν η Βουλγαρική Εκκλησία αποσχίστηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στην αρχή ο χαρακτήρας τους ήταν καθαρά θρησκευτικός, με βασική επιδίωξη την προσχώρηση των σλαβόφωνων Μακεδόνων στη Βουλγαρική Εκκλησία. Αργότερα όμως οι αξιώσεις αυτές πήραν άλλη μορφή, με τη δημιουργία οπλισμένων βουλγαρικών ομάδων. Οι ομάδες αυτές τελούσαν υπό τις διαταγές του Κομιτάτου, που ιδρύθηκε στη Βουλγαρία το 1893 με την επωνυμία Κομιτάτο του ΚέντρουΕσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση. Σκοπός του ήταν η αυτονόμηση της Μακεδονίας και η ανακήρυξή της σε κράτος. Το 1895 ιδρύθηκε στη Βουλγαρία νέο κομιτάτο, εκείνο των ΒερχοβιστώνΕξωτερική Μακεδονική ΕπαναστατικήΟργάνωση, με σκοπό την προσάρτηση όλων των μακεδονικών εδαφών στη Βουλγαρία.
Τα μέλη των κομιτάτων, οι κ., ξεκίνησαν ανελέητο αγώνα εναντίον των κατοίκων των περιοχών της Μακεδονίας που είχαν ελληνικό πληθυσμό, γεγονός που προκάλεσε την έντονη ελληνική αντίδραση. Από το 1900 οργανώθηκαν ένοπλα ελληνικά σώματα, στελεχωμένα με αξιωματικούς του τακτικού στρατού, που έσπευσαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον ελληνικό πληθυσμό. Χάρη στον αγώνα των Μακεδονομάχων και παρά την έντονη δραστηριότητα των δύο κομιτάτων διατηρήθηκε η ελληνικότητα των εδαφών, τα οποία συγκροτούν σήμερα το ελληνικό τμήμα της Μακεδονίας.
Το 1903 τα δύο κομιτάτα συγχωνεύθηκαν και ο αγώνας μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων στη Μακεδονία συνεχίστηκε. Μετά την ανακήρυξη του τουρκικού συντάγματος (1908) οι ένοπλες συγκρούσεις σταμάτησαν, για να ξαναρχίσουν το 1913, οπότε οι Βούλγαροι κ. πυρπόλησαν τις Σέρρες, το Δοξάτο και πολλά μικρά χωριά. Τα γεγονότα ανάγκασαν ωστόσο τους κ. να αναστείλουν τη δραστηριότητά τους. Μετά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο η δραστηριότητα των κ. έχει εκλείψει.
Βούλγαροι κομιτατζήδες σε φωτογραφία εποχής (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).
Dictionary of Greek. 2013.